Giải quyết tranh chấp dân sự

Khi tham gia vào các quan hệ pháp luật dân sự trong đời sống hằng ngày, vì nhiều lý do mà tranh chấp dân sự đang là loại tranh chấp phổ biến nhất. Giải quyết tranh chấp dân sự có nhiều điểm khác biệt so với giải quyết các loại tranh chấp khác trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại, hình sự. Trong bài viết dưới đây, Công ty Luật Thái An sẽ tư vấn về vấn đề giải quyết tranh chấp dân sự.

Cơ sở pháp lý điều chỉnh vấn đề giải quyết tranh chấp dân sự

Cơ sở pháp lý điều chỉnh vấn đề giải quyết tranh chấp dân sự là các văn bản pháp lý sau:

Tranh chấp dân sự là gì?

Hiện nay, pháp luật chưa có quy định cụ thể về định nghĩa “tranh chấp dân sự”. Tuy nhiên, có thể hiểu, tranh chấp dân sự là những mâu thuẫn, xung đột, bất đồng giữa các cá nhân, tổ chức trong quan hệ pháp luật dân sự. Quan hệ dân sự là các quan hệ về nhân thân và quan hệ tài sản được pháp luật bảo vệ.

Khái niệm “dân sự” có thể được hiểu theo 2 nghĩa:

  • Thứ nhất là nghĩa hẹp bao gồm các quan hệ dân sự thuần túy như thừa kế, đất đai,hôn nhân gia đình,…
  • Thứ hai là quan hệ dân sự nghĩa rộng bao gồm cả những quan hệ về kinh doanh thương mại, đầu tư, lao động, bảo hiểm….

Phân loại tranh chấp dân sự:

Tùy thuộc vào một số tiêu chí nhất định mà tranh chấp dân sự được chia thành các loại sau:

  • Căn cứ vào số lượng các bên tranh chấp bao gồm tranh chấp dân sự 2 bên và tranh chấp dân sự nhiều bên.
  • Căn cứ theo phạm vi lãnh thổ sẽ bao gồm: tranh chấp dân sự trong nước và tranh chấp dân sự có yếu tố nước ngoài.
  • Căn cứ vào lĩnh vực tranh chấp, nội dung tranh chấp sẽ bao gồm:
    • Tranh chấp về thừa kế tài sản;
    • Tranh chấp về hợp đồng dân sự: như hợp đồng mua bán, hợp đồng vay, hợp đồng thế chấp
    • Tranh chấp về quyền sở hữu tài sản;
    • Tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng;
    • Tranh chấp về quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất;
    • Tranh chấp liên quan đến hoạt động nghiệp vụ báo chí;
    • Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ;
    • Tranh chấp về quốc tịch;
    • Các tranh chấp khác về dân sự mà pháp luật có quy định.

Các phương thức giải quyết tranh chấp dân sự

Hiện nay có 04 phương thức giải quyết tranh chấp dân sự như sau:

Phương thức giải quyết tranh chấp dân sự bằng thương lượng:

Đây là phương thức giải quyết tranh chấp dân sự được Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp lựa chọn trước tiên, trên cơ sở nguyên tắc tôn trọng sự thỏa thuận của các bên.

Thông thường, việc giải quyết tranh chấp dân sự bằng thương lượng được biểu hiện bằng việc các bên xảy ra tranh chấp chủ động gặp gỡ, thỏa thuận về quyền lợi cũng như trách nhiệm của mỗi bên, thống nhất phương hướng giải quyết mâu thuẫn.

Kết quả của việc thương lượng đều phụ thuộc vào sự hợp tác, thiện chí giải quyết của các bên.

  • Ưu điểm của việc sử dụng phương thức này là nhanh chóng, linh hoạt, hiệu quả, tiết kiệm và đảm bảo tính bí mật, an toàn về thông tin .
  • Nhược điểm: Kết quả của quá trình thương lượng hoàn toàn phụ thuộc sự hiểu biết và thái độ thiện chí hợp tác của các bên tranh chấp. Việc thương lượng không có sự điều chỉnh của quy phạm pháp luật nên không có sự cưỡng chế thi hành đối với kết quả thương lượng.

Phương thức giải quyết tranh chấp dân sự bằng hòa giải:

Phương thức hòa giải là việc các bên tiến hành thỏa thuận giải quyết tranh chấp với sự hỗ trợ của bên thứ ba là hòa giải viên. Đây là bên trung gian, độc lập, có trình độ, kinh nghiệm và kỹ năng giải quyết tranh chấp để đưa ra các lời khuyên về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên.

Kết quả của phiên hòa giải phụ thuộc vào sự thỏa thuận của các bên. Nội dung mà hòa giải viên cung cấp chỉ mang tính chất tham khảo.

Các phương thức giải quyết tranh chấp dân sự theo quy định hiện hành
Các phương thức giải quyết tranh chấp dân sự theo quy định hiện hành. – nguồn ảnh: Internet

Phương thức hòa giải cũng được các bên ưu tiên lựa chọn vì thủ tục nhanh gọn, chi phí thấp, các bên có quyền định đoạt, không làm ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác giữa các bên, uy tín, bí mật kinh doanh được giữ kín.

Tuy nhiên kết quả hòa giải cũng không được pháp luật bảo đảm thi hành, hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí của các bên.

  • Ưu điểm của việc giải quyết tranh chấp dân sự thông qua hoà giải: Nhanh gọn, linh hoạt, hiệu quả, chi phí thấp. Do có sự xuất hiện của bên chủ thể thứ ba nên có thể giúp cho chủ thể dễ dàng đi đến kết quả giải quyết thống nhất và tôn trọng kết quả hòa giải hơn.

Giải quyết tranh chấp dân sự bằng phương thức hòa giải thường ít làm ảnh hưởng đến quan hệ hợp tác của các bên, uy tín và bí mật kinh doanh được đảm bảo.

  • Nhược điểm của việc giải quyết tranh chấp dân sự thông qua hoà giải: Kết quả hòa giải cũng không được pháp luật bảo đảm thi hành, hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí của các bên.

Phương thức giải quyết tranh chấp dân sự bằng Trọng tài

Xét ở phương diện nghĩa rộng của giao dịch dân sự thì hợp đồng thương mại cũng được xem là một giao dịch dân sự như hợp đồng dân sự.

Bởi vậy, Trọng tài cũng là một trong những phương thức có thể được sử dụng khi xảy ra tranh chấp dân sự theo nghĩa rộng (trong đó có tranh chấp kinh doanh thương mại). Theo đó, không phải mọi tranh chấp dân sự đều có thể thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài, mà chỉ áp dụng với các tranh chấp theo Điều 2 Luật Trọng tài thương mại năm 2010:

  • Tranh chấp phát sinh giữa các bên từ hoạt động thương mại
  • Tranh chấp phát sinh giữa các bên, khi chỉ có một bên hoạt động thương mại
  • Tranh chấp khác giữa các bên mà theo quy định pháp luật được giải quyết bằng Trọng tài

Ưu điểm điểm của việc giải quyết tranh chấp dân sự bằng trọng tài: có tính linh hoạt, tạo quyền chủ động cho các bên, tính nhanh chóng, tiết kiệm được thời gian có thể rút ngắn thủ tục tố tụng trọng tài và đảm bảo bí mật.

Phán quyết của trọng tài có tính chung thẩm, đây là ưu thế vượt trội so với hình thức giải quyết tranh chấp bằng thương lượng, hòa giải.

Nhược điểm của việc giải quyết tranh chấp dân sự bằng trọng tài: Đa số các tranh chấp dân sự thông thường như tranh chấp thừa kế, tranh chấp hợp đồng vay giữa các cá nhân… sẽ không thể áp dụng được phương thức Trọng tài.

Bên cạnh đó, việc giải quyết bằng phương thức trọng tài đòi hỏi chi phí tương đối cao; phán quyết của Trọng tài có thể bị hủy bởi Tòa án.

Giải quyết tranh chấp thương mại thông qua Tòa án

Đây là phương thức có sự tham gia giải quyết của cơ quan quyền lực nhà nước là Tòa án nhân dân. Quy trình, thủ tục giải quyết tranh chấp phải tuân thủ quy định chặt chẽ của pháp luật tố tụng.

Đồng thời, bản án, quyết định của Tòa án được đảm bảo thi hành bằng hệ thống cơ quan thi hành án của nhà nước.

Những tranh chấp dân sự thuộc thẩm quyền của Tòa án được quy định tại Điều 26 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 như sau:

“Điều 26. Những tranh chấp về dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án

  1. Tranh chấp về quốc tịch Việt Nam giữa cá nhân với cá nhân.

  2. Tranh chấp về quyền sở hữu và các quyền khác đối với tài sản.

  3. Tranh chấp về giao dịch dân sự, hợp đồng dân sự.

  4. Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 30 của Bộ luật này.

  5. Tranh chấp về thừa kế tài sản.

  6. Tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

  7. Tranh chấp về bồi thường thiệt hại do áp dụng biện pháp ngăn chặn hành chính không đúng theo quy định của pháp luật về cạnh tranh, trừ trường hợp yêu cầu bồi thường thiệt hại được giải quyết trong vụ án hành chính.

  8. Tranh chấp về khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả thải vào nguồn nước theo quy định của Luật tài nguyên nước.

  9. Tranh chấp đất đai theo quy định của pháp luật về đất đai; tranh chấp về quyền sở hữu, quyền sử dụng rừng theo quy định của Luật bảo vệ và phát triển rừng.

  10. Tranh chấp liên quan đến hoạt động nghiệp vụ báo chí theo quy định của pháp luật về báo chí.

  11. Tranh chấp liên quan đến yêu cầu tuyên bố văn bản công chứng vô hiệu.

  12. Tranh chấp liên quan đến tài sản bị cưỡng chế để thi hành án theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự.

  13. Tranh chấp về kết quả bán đấu giá tài sản, thanh toán phí tổn đăng ký mua tài sản bán đấu giá theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự.

  14. Các tranh chấp khác về dân sự, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức khác theo quy định của pháp luật.”

Tóm tắt tư vấn về giải quyết tranh chấp dân sự

Với những phân tích ở trên, có thể tóm tắt tư vấn về giải quyết tranh chấp dân sự là:

Trong bối cảnh hiện nay, tranh chấp dân sự là loại tranh chấp phổ biến và đa dạng nhất. Đối với tranh chấp dân sự theo nghĩa hẹp thì có thể lựa chọn sử dụng 3 phương thức giải quyết tranh chấp dân sự là: Thương lượng, hòa giải, Tòa án

Đối với tranh chấp dân sự theo nghĩa rộng, bao gồm cả tranh chấp phát sinh từ quan hệ thương mại, thì có thể lựa chọn 4 phương thức giải quyết tranh chấp là: Thương lượng, hòa giải, Trọng tài (khi đủ điều kiện luật định), Tòa án.

Trên đây là các vấn đề liên quan tới giải quyết tranh chấp dân sự. Nếu bạn cần được tư vấn chi tiết hơn và được giải đáp các thắc mắc trong từng trường hợp cụ thể, hãy gọi Tổng đài tư vấn của Luật Thái An – luật sư sẽ giải thích cặn kẽ những gì chưa thể hiện được hết trong bài viết này.

Dịch vụ luật sư tư vấn pháp luật dân sự và giải quyết tranh chấp dân sự của Luật Thái An

Sử dụng dịch vụ luật sư tư vấn pháp luật là rất khôn ngoan vì bạn sẽ hiểu rõ hơn về quyền và lợi ích hợp pháp của mình.  Để có thêm thông tin, hãy đọc bài viết Tư vấn hợp đồng của chúng tôi.

Trường hợp bạn có những khúc mắc, thậm chí là tranh chấp liên quan tới hợp đồng dân sự như chấm dứt hợp đồng, tranh chấp liên quan đến hợp đồng thì luật sư sẽ giúp bạn xử lý các trường hợp đó một cách chuyên nghiệp và có lợi nhất trong khuôn khổ pháp luật cho phép.

Bạn có thể tham khảo bài viết Giải quyết tranh chấp hợp đồng của chúng tôi.

 

HÃY LIÊN HỆ NGAY LUẬT THÁI AN ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN VÀ SỬ DỤNG DỊCH VỤ!

Nguyễn Thị Huyền
Bài viết mới nhất của Nguyễn Thị Huyền (Xem tất cả)