Giải quyết tranh chấp hợp đồng như thế nào?

Trong môi trường kinh doanh và giao dịch thương mại, việc gặp phải tranh chấp hợp đồng không phải là điều hiếm gặp. Tuy nhiên, việc giải quyết tranh chấp hợp đồng đúng cách lại mang ý nghĩa cực kỳ quan trọng.

Đầu tiên, việc giải quyết tranh chấp nhanh chóng giúp các bên tiết kiệm được thời gian và tài chính, tránh lãng phí vào những vụ kiện kéo dài và phức tạp. Bên cạnh đó, việc này còn đóng góp vào việc bảo vệ và duy trì mối quan hệ giữa các bên, giữ cho một môi trường kinh doanh lành mạnh và ổn định. Do vậy, bạn cần hiểu về các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng để lựa chọn cho mình phương thức phù hợp.

1. Khái niệm tranh chấp hợp đồng

Hiện tại pháp luật chưa có quy định khái niệm tranh chấp hợp đồng. Tuy nhiên, từ thực tiễn chúng ta có thể hiểu Tranh chấp Hợp đồng là những mâu thuẫn, bất đồng ý kiến của các bên trong quan hệ hợp đồng với nhau chủ yếu liên quan đến việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng.

Tranh chấp hợp đồng có thể xảy ra ở các giai đoạn hợp đồng, nhưng thường phát sinh sau khi hợp đồng có hiệu lực và trong quá trình thực hiện hợp đồng. Đôi khi tranh chấp cũng xảy ra khi các bên chỉnh sửa, bổ sung hợp đồng (ký Phụ lục hợp đồng), hoặc một bên tạm dừng hợp đồng hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng hoặc tranh chấp có liên quan đến bên thứ ba…

2. Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp hợp đồng

Trước tiên, để lựa chọn các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng, ta nên xác định nguyên nhân tranh chấp hợp đồng.

a. Nguyên nhân chủ quan dẫn đến tranh chấp hợp đồng:

• Hiểu biết pháp luật còn hạn chế;
• Chưa chú trọng vấn đề pháp lý của hợp đồng mà chỉ quan tâm đến lợi nhuận;
• Hiểu lầm về nội dung hợp đồng
• Không tuân thủ điều khoản và điều kiện
• …

b. Nguyên nhân khách quan dẫn đến tranh chấp hợp đồng:

• Thay đổi trong hoàn cảnh thực thi hợp đồng
• Các rủi ro khách quan như các sự kiện bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh…dẫn đến vi phạm hợp đồng;
• Chính sách pháp luật thay đổi khiến doanh nghiệp không thể cập nhập và áp dụng pháp luật đúng;
• …

3. Các loại tranh chấp hợp đồng phổ biến

Các loại tranh chấp hợp đồng rất đa dạng. Nhìn chung thì có hai loại tranh chấp phổ biến, đó là:

Tranh chấp hợp đồng do vi phạm quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng, thí dụ: tranh chấp do 1 bên bán, cung cấp dịch vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nội dung hợp đồng; hoặc tranh chấp do bên mua, sử dụng dịch vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nội dung hợp đồng.

Tranh chấp hợp đồng do vi phạm tính pháp lý của hợp đồng:

• Tranh chấp do vi phạm nguyên tắc ký kết hợp đồng, chủ thể ký kết hợp đồng…
• Tranh chấp liên quan đến các điều khoản của hợp đồng không hợp pháp;
• Tranh chấp liên quan đến cách thức ký kết hợp đồng;
• Tranh chấp liên quan đến hình thức hợp đồng…

4. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng

Ai cũng mong muốn giải quyết tranh chấp hợp đồng nhanh chóng. Nhưng để làm được điều đó, bạn cần tuân thủ những nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng, đó là:

• Đảm bảo nhanh chóng, chính xác, đúng pháp luật;
• Quyết định về giải quyết các tranh chấp hợp đồng phải mang tính khả thi cao (thi hành được);
• Đảm bảo tính dân chủ và quyền tự định đoạt của các bên trong quá trình giải quyết tranh chấp;
• Chi phí giải quyết tranh chấp thấp.

5. Các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng

Nhiều người nghĩ ngay tới kiện tụng tại tòa, lựa chọn Tòa án. Nhưng đó không phải là phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng duy nhất. Vậy thì ta nên cần biết những phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng trước khi quyết định lựa chọn một phương thức phù hợp nhất.

a. Giải quyết tranh chấp hợp đồng thông qua thương lượng:

Các bên trong hợp đồng tự đàm phán để đưa ra phương án xử lý tranh chấp mà không cần đến sự trợ giúp của bên thứ ba. Phương thức giải quyết tranh chấp này giúp các bên tiết kiệm thời gian, chi phí nhưng trong nhiều trường hợp không hiệu quả vì  phụ thuộc vào thiện chí của các bên trong hợp đồng.

b. Giải quyết tranh chấp hợp đồng thông qua hoà giải:

Có thêm sự tham gia của bên thứ ba. Hòa giải viên với vai trò trung gian sẽ giúp các bên đưa ra cách giải quyết mâu thuẫn, quyết định cuối cùng vẫn phụ thuộc vào hai bên tranh chấp. Cũng giống như thương lượng, phương thức hòa giải chỉ phát huy tác dụng khi các bên có thiện chí. Chi tiết có tại:

Hoà giải tranh chấp hợp đồng thương mại

Nếu các bên không tự thương lượng, hoà giải được mà phải nhờ tới cơ quan có thẩm quyền. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp hợp đồng thuộc về Toà án (trong mọi trường hợp) và Trọng tài thương mại (khi các bên thoả thuận giải quyết tranh chấp thông qua trọng tài).

c. Giải quyết tranh chấp hợp đồng thông qua trọng tài:

Các bên đưa mâu thuẫn, bất đồng nhờ bên thứ ba là các trọng tài viên hoặc các trung tâm trọng tài giải quyết. Phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài chỉ được áp dụng khi các bên tranh chấp có thỏa thuận trọng tài. Việc giải quyết tranh chấp hợp đồng thông qua trọng tại phải tuân thủ các quy định của Luật trọng tài thươg mại 2010.

Lưu ý:

• Trọng tài có nhiều ưu điểm nổi trội như thời gian giải quyết nhanh, các trọng tài viên thường có chuyên môn cao, đảm bảo bí mật, tính chung thẩm…
• Tuy nhiên, chi phí để giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thường khá cao, hiệu lực phán quyết của trọng tài thường không cao bằng tòa án.

Chi tiết có tại:

Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại: Ưu điểm và nhược điểm

d. Giải quyết tranh chấp hợp đồng thông qua Toà án:

Tòa án là cơ quan nhân danh quyền lực nhà nước. Khi có tranh chấp, một bên có quyền khởi kiện bên kia ra tòa án có thẩm quyền. Đây là phương thức giải quyết tranh chấp thường được các doanh nghiệp Việt Nam sử dụng. Việc giải quyết tranh chấp hợp đồng thông qua Toà án phải tuân thủ các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015.

Giải quyết tranh chấp thông qua tòa án có những ưu, khuyết điểm sau: Các quyết định của Tòa án nhân danh Nhà nước có tính cưỡng chế thi hành đối với các bên; Với nguyên tắc 2 cấp xét xử, những sai sót trong quá trình giải quyết tranh chấp cấp sơ thẩm có khả năng được khắc phục tại cấp sơ thẩm; Án phí (tại Việt Nam) thấp hơn phí Trọng tài.

Tuy nhiên, hạn chế của phương thức giải quyết này là: Thời gian giải quyết tranh chấp thường kéo dài, do thủ tục tố tụng rất nghiêm ngặt.

 

Tóm lại. tranh chấp hợp đồng là điều không ai mong muốn vì giải quyết tranh chấp hợp đồng bao giờ cũng mệt mỏi hơn là phòng ngừa tranh chấp. Bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa và sau đây là những điều nên làm:

• Rõ ràng trong việc soạn thảo hợp đồng, tìm kiếm dịch vụ soạn thảo hợp đồng chuyên nghiệp của luật sư
• Thường xuyên xem xét và cập nhật hợp đồng
• Tăng cường giao tiếp giữa các bên