Tăng vốn hợp tác xã như thế nào ?

Vốn là yếu tố cốt lõi của bất kỳ hợp tác xã nào, hỗ trợ khả năng mở rộng, đổi mới và duy trì hoạt động. Đối với các hợp tác xã, nhu cầu về vốn bổ sung thường phát sinh từ mong muốn cải thiện dịch vụ, mở rộng sản xuất hoặc đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của các thành viên. Bài viết này của Công ty Luật Thái An thảo luận về tầm quan trọng của việc tăng vốn hợp tác xã và cung cấp các quy định pháp luật và cân nhắc thực tế để đạt được điều đó.

1. Cơ sở pháp lý điều chỉnh quy định về tăng vốn hợp tác xã

Cơ sở pháp lý điều chỉnh quy định về tăng vốn hợp tác xã là các văn bản pháp luật sau đây:

• Luật Hợp tác xã 2023;
• Nghị định 113/2024/NĐ-CP ngày 12/9/2024 hướng dẫn Luật Hợp tác xã

2. Hợp tác xã là gì? Vốn hợp tác xã là gì?

Căn cứ khoản 7 Điều 4 Luật Hợp tác xã quy định như sau:

Hợp tác xã là tổ chức có tư cách pháp nhân do ít nhất 05 thành viên chính thức tự nguyện thành lập, hợp tác tương trợ trong sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội của thành viên, góp phần xây dựng cộng đồng xã hội phát triển bền vững; thực hiện quản trị tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ (khoản 7 Điều 4 Luật Hợp tác xã 2023).

Vốn hợp tác xã bao gồm:

• Vốn điều lệ: là tổng giá trị tài sản do thành viên chính thức và thành viên liên kết góp vốn đã góp hoặc cam kết góp khi thành lập hoặc trong quá trình hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã (khoản 24 Điều 4 Luật Hợp tác xã 2023)
• Vốn hoạt động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã bao gồm (Điều 80 Luật Hợp tác xã 2023):
  • phần vốn góp của thành viên chính thức và thành viên liên kết góp vốn
  • phí thành viên
  • vốn huy động
  • vốn tích luỹ
  • quỹ chung không chia
  • quỹ khác và nguồn thu hợp pháp khác.

3. Tại sao cần phải tăng vốn hợp tác xã?

Tăng vốn hợp tác xã để đáp ứng nhu cầu mở rộng: Khi các hợp tác xã phát triển, các yêu cầu hoạt động của họ cũng tăng theo. Cho dù đó là mua thiết bị mới, mua thêm đất hay thuê thêm nhân viên, thì việc tăng vốn hợp tác xã cho phép các hợp tác xã mở rộng hoạt động của mình một cách hiệu quả.

Tăng vốn hợp tác xã để nâng cao năng lực cạnh tranh thị trường: Trong thị trường cạnh tranh, các hợp tác xã phải liên tục đổi mới và cải thiện các dịch vụ của mình. Vốn tăng cho phép họ đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, nâng cao chất lượng sản phẩm và áp dụng các công nghệ tiên tiến.

Tăng vốn hợp tác xã để đầu tư dài hạn: Vốn là yếu tố thiết yếu cho các sáng kiến ​​dài hạn như phát triển cơ sở hạ tầng, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và thiết lập quan hệ đối tác. Các khoản đầu tư này đảm bảo tương lai của hợp tác xã và củng cố vị thế của hợp tác xã trên thị trường.

Tăng vốn hợp tác xã để hỗ trợ phúc lợi cho thành viên và cộng đồng Hợp tác xã: Tồn tại để phục vụ thành viên và cộng đồng của mình, bằng cách tăng vốn hợp tác xã có thể cải thiện phúc lợi cho thành viên, hỗ trợ các dự án phát triển cộng đồng và đảm bảo lợi nhuận tài chính tốt hơn cho các bên liên quan.

Tăng vốn hợp tác xã bao gồm việc tăng vốn điều lệ và tăng vốn khác của hợp tác xã.

4. Tăng vốn điều lệ hợp tác xã

Căn cứ quy định khoản 1, khoản 2 Điều 78 Luật Hợp tác xã 2023 quy định về tăng vốn điều lệ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã như sau:

Tăng, giảm vốn điều lệ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã

1. Vốn điều lệ tăng trong trường hợp sau đây:

a) Tăng phần vốn góp của thành viên;

b) Tiếp nhận phần vốn góp của thành viên mới.

2. Vốn điều lệ giảm trong trường hợp sau đây:

a) Thành viên chưa góp vốn hoặc chưa góp đủ phần vốn góp đã cam kết khi quá thời hạn quy định tại khoản 4 Điều 74 của Luật này;

b) Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trả lại một phần hoặc toàn bộ phần vốn góp cho thành viên.

Như vậy, các trường hợp tăng vốn hợp tác xã – vốn điều lệ được quy định như sau:

a. Tăng vốn hợp tác xã bằng cách tăng phần vốn góp của thành viên:

Khuyến khích các thành viên hiện tại tăng mức đóng góp là một trong những cách trực tiếp nhất để tăng vốn hợp tác xã.

• Lợi ích cho thành viên: Bằng cách đóng góp nhiều hơn, thành viên không chỉ nâng cao năng lực của hợp tác xã mà còn tăng cường lợi nhuận đầu tư của chính mình.
• Chiến lược thành công: Hợp tác xã có thể cung cấp các ưu đãi như cổ tức cao hơn, quyền biểu quyết bổ sung hoặc giảm giá sản phẩm và dịch vụ cho các thành viên đóng góp nhiều hơn.

Phần vốn góp của thành viên chính thức được thực hiện theo thỏa thuận và theo quy định của Luật này và Điều lệ về vốn góp tối thiểu và vốn góp tối đa. Vốn góp tối đa không quá 30% vốn điều lệ đối với hợp tác xã

Thời hạn, hình thức và mức góp vốn điều lệ của thành viên theo quy định của Điều lệ nhưng thời hạn phải góp đủ vốn chậm nhất là 06 tháng kể từ ngày hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã hoặc kể từ ngày được kết nạp, không kể thời gian vận chuyển, nhập khẩu tài sản góp vốn, thực hiện thủ tục hành chính để chuyển quyền sở hữu tài sản (nếu có). Trong thời hạn này, thành viên có các quyền, nghĩa vụ tương ứng với tỷ lệ phần vốn góp đã cam kết.

Thành viên chỉ được góp vốn cho hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã bằng loại tài sản khác với tài sản đã cam kết nếu được sự tán thành của Hội đồng quản trị đối với tổ chức quản trị đầy đủ hoặc Đại hội thành viên đối với tổ chức quản trị rút gọn.

b. Tăng vốn hợp tác xã bằng cách tiếp nhận phần vốn góp của thành viên mới:

Để trở thành thành viên hợp tác xã cần đáp ứng điều kiện tại Điều 30 Luật Hợp tác xã. Chi tiết có tại bài viết Thành viên hợp tác xã

Việc tăng vốn hợp tác xã bằng cách góp vốn điều lệ của thành viên mới cũng cần đáp ứng điều kiện tại Điều 74 Luật Hợp tác xã. Chi tiết có tại bài viết Góp vốn vào hợp tác xã

c. Tăng vốn hợp tác xã bằng cách huy động nguồn bên ngoài

Căn cứ khoản 2 Điều 79 Luật Hợp tác xã 2023 có quy định:

Huy động vốn và tiếp nhận các khoản hỗ trợ, tặng cho, tài trợ

…

2. Trường hợp huy động vốn từ thành viên chưa đáp ứng đủ nhu cầu thì hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã huy động vốn từ các nguồn khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ.

…

Như vậy, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được huy động vốn từ các nguồn khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ trong trường hợp huy động vốn từ thành viên chưa đáp ứng đủ nhu cầu.

Nguồn tài trợ bên ngoài có thể cung cấp sự thúc đẩy đáng kể cho vốn của hợp tác xã. Các lựa chọn bao gồm:

• Vay vốn ngân hàng và tín dụng: Hợp tác xã có thể tiếp cận ngân hàng và các tổ chức tài chính để vay vốn, sử dụng tài sản và nguồn thu nhập ổn định làm tài sản thế chấp.
• Đầu tư của đối tác: Quan hệ đối tác chiến lược với các doanh nghiệp hoặc tổ chức phi chính phủ có thể mang lại nguồn vốn bên ngoài, đặc biệt là đối với các hợp tác xã hoạt động trong các lĩnh vực như nông nghiệp hoặc năng lượng tái tạo.
• Tiền tài trợ và trợ cấp: Nhiều chính phủ và tổ chức quốc tế cung cấp tiền tài trợ cho các hợp tác xã, đặc biệt là những hợp tác xã tập trung vào phát triển nông thôn hoặc tác động xã hội.
• Gây quỹ cộng đồng: Nền tảng kỹ thuật số cho phép các hợp tác xã tiếp cận được nhiều đối tượng hơn và huy động được những khoản đóng góp nhỏ từ nhiều người ủng hộ.

Tại khoản 3 Điều 79 Luật Hợp tác xã 2023 có quy định về việc quản lý các khoản hỗ trợ của Nhà nước như sau:

Huy động vốn và tiếp nhận các khoản hỗ trợ, tặng cho, tài trợ

…

3. Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tiếp nhận các khoản hỗ trợ của Nhà nước thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp. Việc quản lý các khoản hỗ trợ của Nhà nước được thực hiện như sau:

a) Khoản hỗ trợ của Nhà nước có quy định đưa vào tài sản chung không chia thì được xác định là tài sản chung không chia của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;

b) Khoản hỗ trợ của Nhà nước phải hoàn lại được tính vào số nợ của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;

c) Khoản hỗ trợ của Nhà nước không thuộc điểm a và điểm b khoản này thì được quản lý theo quy định của Điều lệ.

Như vậy, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tiếp nhận các khoản hỗ trợ của Nhà nước thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp.

d. Tăng vốn hợp tác xã bằng cách tái đầu tư doanh thu nội bộ

Sử dụng lợi nhuận do hợp tác xã tạo ra để tái đầu tư vào hoạt động là phương pháp bền vững để tăng vốn.

• Phân bổ lợi nhuận: Hợp tác xã có thể phân bổ một phần trăm lợi nhuận hàng năm vào quỹ dự trữ hoặc quỹ phát triển vốn.
• Cải thiện hiệu quả: Bằng cách cắt giảm chi phí không cần thiết và tăng hiệu quả hoạt động, hợp tác xã có thể giải phóng nhiều tiền hơn để tái đầu tư.

5. Ví dụ về tăng vốn hợp tác xã thành công

 Hợp tác xã nông nghiệp ở Đông Nam Á: Một hợp tác xã nông nghiệp đã tăng vốn thành công bằng cách:

• Khuyến khích các thành viên đóng góp thêm tiền để xây dựng cơ sở xử lý mới.
• Đảm bảo khoản tài trợ của chính phủ cho phát triển nông thôn.
• Phân bổ 10% lợi nhuận hàng năm vào quỹ dự trữ.
  Kết quả là, hợp tác xã đã tăng sản lượng lên 50% và tiếp cận được thị trường quốc tế.

6. Những cân nhắc chính khi tăng vốn hợp tác xã

Mặc dù việc tăng vốn là điều cần thiết, nhưng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để tránh những cạm bẫy tiềm ẩn.

a. Tuân thủ pháp luật và quy định

Ở nhiều quốc gia, hợp tác xã được quản lý bởi các luật và quy định cụ thể. Ví dụ:

• Yêu cầu về tính minh bạch: Các hợp tác xã phải đảm bảo rằng các nỗ lực gây quỹ của họ tuân thủ các quy tắc báo cáo và công bố.
• Sự chấp thuận của thành viên: Bất kỳ thay đổi quan trọng nào đối với đóng góp của thành viên hoặc thỏa thuận tài trợ bên ngoài thường phải có sự bỏ phiếu của đa số.
• Hệ quả về thuế: Vốn bổ sung có thể gây ra hậu quả về thuế cần phải được giải quyết.

b. Đảm bảo sự tham gia của thành viên

Việc tăng vốn thường đòi hỏi sự đồng thuận và tham gia tích cực của các thành viên.

• Giao tiếp hiệu quả: Hợp tác xã phải giải thích lý do tại sao cần thêm vốn và việc này sẽ mang lại lợi ích gì cho các thành viên.
• Công bằng và bao trùm: Các phương pháp huy động vốn phải công bằng và không gây gánh nặng tài chính không đáng có cho một số thành viên nhất định.

c. Minh bạch và trách nhiệm giải trình

Để duy trì lòng tin, các hợp tác xã phải minh bạch về cách sử dụng số vốn bổ sung.

• Kế hoạch rõ ràng: Cần chia sẻ kế hoạch đầu tư và dự báo chi tiết với các thành viên.
• Cập nhật thường xuyên: Các thành viên sẽ nhận được thông tin cập nhật liên tục về tiến độ và tác động của việc sử dụng vốn.

d. Cân bằng nợ và vốn chủ sở hữu

Khi tìm kiếm nguồn tài trợ bên ngoài, các hợp tác xã phải cân bằng giữa nợ (vay) và vốn chủ sở hữu (đóng góp của thành viên).

• Quản lý nợ: Việc vay quá nhiều có thể gây căng thẳng cho tài chính của hợp tác xã và dẫn đến khó khăn trong việc trả nợ.
• Duy trì quyền sở hữu của thành viên: Việc huy động vốn từ bên ngoài không làm giảm đi quyền kiểm soát dân chủ của hợp tác xã.

Kết luận

Tăng vốn hợp tác xã không chỉ là một chiến lược tài chính; đó là con đường dẫn đến tăng trưởng bền vững, trao quyền cho thành viên và phát triển cộng đồng. Bằng cách sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như tăng đóng góp của thành viên, huy động nguồn tài trợ bên ngoài và tái đầu tư doanh thu nội bộ, các hợp tác xã có thể đảm bảo thành công lâu dài của mình. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi phải lập kế hoạch cẩn thận, minh bạch và phù hợp với lợi ích của thành viên.

Công ty Luật Thái An sẽ tư vấn chuyên sâu cho hợp tác xã để tăng vốn hiệu quả trong quá trình hoạt động đảm bảo thành công bền vững!