Cơ quan điều tra và kinh nghiệm làm việc với Cơ quan điều tra
Cơ quan điều tra là cơ quan tiến hành tố tụng, có nhiệm vụ áp dụng mọi biện pháp do pháp luật hình sự quy định, tiến hành điều tra các tội phạm xảy ra theo thẩm quyền.
Cơ quan điều tra sẽ có trách nhiệm là tiến hành điều tra và tìm ra sự thật khách quan liên quan đến tội phạm để xử lý theo quy định của pháp luật. Để điều tra và tìm ra sự thật khách quan, thì Cơ quan điều tra phải thực hiện đúng và tuân thủ mọi thủ tục được pháp luật quy định, trong đó có việc triệu tập người bị tố giác, người liên quan, người làm chứng hoặc bất kỳ người nào đến Cơ quan điều tra để làm việc.
Thông qua bài viết dưới đây hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về cơ quan điều tra và chia sẻ kinh nghiệm khi làm việc với Cơ quan điều tra.
1. Cơ quan điều tra là gì?
Cơ quan điều tra là Cơ quan tiến hành tố tụng, có nhiệm vụ áp dụng mọi biện pháp do Bộ luật tố tụng hình sự quy định, tiến hành điều tra các tội phạm xảy ra theo thẩm quyền.
Theo quy định tại Điều 4 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015, hệ thống cơ quan điều tra bao gồm:
a. Cơ quan Điều tra của Công an nhân dân:
Các cơ quan Điều tra của Công an nhân dân gồm có:
- Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an;
- Cơ quan An ninh điều tra Công an cấp tỉnh;
- Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an;
- Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh
- Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp huyện.
b. Cơ quan Điều tra trong Quân đội nhân dân:
Các cơ quan Điều tra trong Quân đội nhân dân gồm có:
- Cơ quan An ninh điều tra Bộ Quốc phòng;
- Cơ quan An ninh điều tra quân khu và tương đương;
- Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng;
- Cơ quan điều tra hình sự quân khu và tương đương
- Cơ quan điều tra hình sự khu vực.
c. Cơ quan Điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao:
Các cơ quan Điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao gồm có:
- Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao
- Cơ quan điều tra Viện kiểm sát quân sự trung ương.
d. Các cơ quan điều tra khác:
Ngoài hệ thống cơ quan điều tra nêu trên còn có các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Đó là các cơ quan của các lực lượng sau:
- bộ đội biên phòng
- hải quan
- kiểm lâm
- lực lượng cảnh sát biển
- kiểm ngư
- các cơ quan của công an nhân dân, quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Các cơ quan này không phải là cơ quan điều tra nhưng do tính chất của công việc và do yêu cầu phát hiện nhanh chóng, xử lý kịp thời các hành vi phạm tội nên được phép tiến hành một số hoạt động điều tra trong phạm vi quyền hạn được pháp luật quy định.
2. Nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan điều tra
Theo quy định tại Điều 8 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015, Cơ quan điều tra có các nhiệm vụ và quyền hạn như sau:
a. Tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố:
Cơ quan điều tra có nhiệm vụ tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố.
Sau khi tiếp nhận, Cơ quan điều tra phải nhanh chóng tiến hành phân loại và trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm kiến nghị khởi tố; kiểm tra, xác minh có hay không có dấu hiệu tội phạm để quyết định việc khởi tố hay không khởi tố vụ án và tiến hành những hoạt động cần thiết khác để giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật.
b. Tiếp nhận hồ sơ vụ án do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động Điều tra chuyển giao:
Cơ quan điều tra có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ vụ án do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra chuyển giao theo thẩm quyền và thông báo kết quả giải quyết cho cơ quan đã chuyển giao hồ sơ vụ án.
c. Tiến hành điều tra
Khi điều tra vụ án hình sự, cơ quan điều tra được phép tiến hành các hoạt động điều tra, các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt theo quy định của pháp luật để phát hiện, thu thập, kiểm tra chứng cứ.
Trong các trường hợp cần thiết, cơ quan điều tra được phép áp dụng các biện pháp ngăn chặn như tạm giam, tạm giữ và biện pháp cưỡng chế tố tụng khác như ảp giải, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản.
Ngoài ra, Cơ quan điều tra phải lập hồ sơ vụ án hình sự và tùy theo kết quả điều tra để ra những quyết định tố tụng cần thiết.
Khi kết thúc điều tra cơ quan điều tra phải làm bản kết luận điều tra, tuỳ kết quả điều tra để đề nghị truy tố hoặc đình chỉ điều tra.
Trong những trường hợp có căn cứ do luật định, cơ quan điều tra ra các quyết định khác như quyết định tạm đình chỉ điều tra, quyết định phục hồi điều tra.
d. Ngăn chặn tội phạm
Ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn nêu trên, cơ quan điều tra còn phải xác định được nguyên nhân và điều kiện phạm tội; kiến nghị với cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng biện pháp khắc phục và ngăn ngừa tội phạm.
Việc xác định nguyên nhân và điều kiện phạm tội không chỉ nhằm giải quyết đúng đắn vụ án hình sự mà còn có ý nghĩa quan trọng trong công tác phòng ngừa tội phạm.
3. Kinh nghiệm làm việc với Cơ quan điều tra
Như đã phân tích về nhiệm vụ và quyền hạn của Cơ quan điều tra tại mục 2 nêu trên, Cơ quan điều tra sẽ có trách nhiệm là tiến hành điều tra và tìm ra sự thật khách quan liên quan đến tội phạm để xử lý theo quy định của pháp luật.
Để điều tra và tìm ra sự thật khách quan, thì Cơ quan điều tra phải thực hiện đúng và tuân thủ mọi thủ tục được pháp luật quy định, trong đó có việc triệu tập người bị tố giác, người liên quan, người làm chứng hoặc bất kỳ người nào đến Cơ quan điều tra để làm việc.
Trong trường hợp bị triệu tập làm việc theo yêu cầu của Cơ quan điều tra, công dân cần lưu ý như sau:
a. Lời khuyên chung
Khi được mời lên làm việc phải giữ được tinh thần bình tĩnh, khai đúng, đầy đủ nội dung sự việc mà bản thân biết để phục vụ quá trình điều tra.
Có thể thuê Luật sư đi cùng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Bởi lẽ khi có Luật sư đi cùng, công dân sẽ an tâm hơn, tránh được các trường hợp bị dọa nạt, bức cung hay gặp phải tình huống xấu sẽ được tư vấn và xử lý kịp thời từ phía Luật sư.
b. Cần hiểu biết pháp luật
Khi làm việc với Cơ quan điều tra, cho dù là với tư cách gì thì công dân cũng có quyền và nghĩa vụ cụ thể được pháp luật quy định. Do đó, công dân phải trang bị những kiến thức cần thiết về pháp luật cơ bản khi làm việc với Cơ quan điều tra. Theo đó, công dân cần hiểu rõ một số kiến thức cơ bản như sau:
- Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015, khi nhận được giấy triệu tập, tùy thuộc vào tư cách tham gia, người tham gia tố tụng có nghĩa vụ như sau:
- Bị can: Phải có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải, nếu bỏ trốn thì bị truy nã (khoản 3 Điều 60).
- Bị cáo: Phải có mặt theo giấy triệu tập của tòa án. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải; nếu bỏ trốn thì bị truy nã (khoản 3 Điều 61).
- Bị hại: Phải có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; trường hợp cố ý vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị dẫn giải (khoản 4 Điều 62).
- Người làm chứng: Có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Trường hợp cố ý vắng mặt mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan và việc vắng mặt của họ gây trở ngại cho việc giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử thì có thể bị dẫn giải (khoản 4 Điều 66).
- Điều tra viên không được phép tra tấn, bức cung, mớm cung, dụ cung, dùng nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, tính mạng, sức khỏe của con người trong quá trình làm việc, lấy lời khai. Nội dung này đã được Bộ luật tố tụng hình sự cấm và Hiến pháp quy định.
- Công dân có quyền yêu cầu dừng buổi làm việc để mời luật sư tham gia bảo vệ quyền lợi cho bạn và giám sát các hoạt động tố tụng của Cơ quan điều tra.
c. Cần có bản lĩnh
Cần có thái độ rõ ràng dứt khoát khi làm việc, mời làm việc vì nội dung nào thì chỉ xoay quanh vấn đề đó, công dân “có quyền” từ chối không cung cấp thông tin cá nhân như số điện thoại, địa chỉ email hoặc thông tin về các mối quan hệ của mình.
Tuyệt đối không nên trả lời những vấn đề mà mình không nắm rõ, hoặc không biết chắc, dựa trên những câu hỏi mở có gợi ý của người hỏi.
Nếu được cơ quan điều tra mời đến để “đối thoại, trao đổi ý kiến” ở một số vấn đề rõ ràng mà người được mời có liên quan, thì phải xác định rằng, đây là một buổi làm việc chứ không phải hỏi cung, do đó với những câu hỏi dạng có gợi ý trả lời sẵn, thì tốt nhất hãy trả lời rằng: “TÔI TỪ CHỐI TRẢ LỜI CÂU NÀY” vì không liên quan nội dung làm việc hoặc có tính cách cá nhân, riêng tư.
Không nên quanh co và lẩn tránh vấn đề. Với những câu hỏi có tính cách cá nhân, riêng tư, hoặc những vấn đề không liên quan đến nội dung buổi làm việc, hãy trả lời thẳng thắn với Cơ quan điều tra: “TÔI TỪ CHỐI TRẢ LỜI CÂU HỎI NÀY VÌ ĐÓ LÀ VIỆC CÁ NHÂN CỦA TÔI”.
d. Nếu bị đánh đập
Trường hợp bị đánh đập, tra tấn và bị dùng nhục hình, thì phải có yêu cầu ngay sự trợ giúp y tế, chụp lại những hình ảnh thương tích làm bằng chứng, thông báo cho người nhà biết để hỗ trợ và đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị (nếu có thể).
Sau đó, tố cáo ngay sự việc bị dùng nhục hình đến người có thẩm quyền như Thủ trưởng Cơ quan điều tra và Viện trưởng Viện kiểm sát để nhằm can thiệp, ngăn chặn và xử lý kịp thời. Nếu cần thiết có quyền yêu cầu thay đổi Điều tra viên/cán bộ điều tra/ người trực tiếp làm việc nếu có đủ căn cứ.
đ. Khi ký biên bản
Trước khi đặt bút ký vào biên bản làm việc khi buổi làm việc kết thúc, công dân cần phải đọc thật kỹ những gì được nêu trong biên bản này xem có đúng với những gì mình đã khai báo trong buổi làm việc hay không. Nếu cảm thấy nội dung ghi trong biên bản không trung thực, bạn yêu cầu ghi lại chính xác hoặc trước khi ký cần ghi rõ vào biên bản: “biên bản ghi không đúng sự thật”.
Ngoài ra, công dân cũng có quyền không ký vào biên bản làm việc, nếu bị ép buộc phải ký thì phải tự mình ghi vào biên bản đó những hành vi vi phạm pháp luật của Cơ quan điều tra.
Trên đây là nội dung bài viết về một số vấn đề liên quan đến cơ quan điều tra và kiến thức, kinh nghiệm làm việc với Cơ quan điều tra. Nếu có bất kỳ vấn đề nào về pháp luật hình sự cần được hỗ trợ tư vấn, vui lòng liên hệ với chúng tôi.
- Chuyển nhượng quyền tác giả, quyền liên quan - 31/10/2022
- Đơn đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai - 19/03/2022
- Cẩn trọng khi ký hợp đồng vay? - 31/10/2021